2023 rok był rekordowy dla polskich przedsiębiorców prowadzących jako osoby fizyczne działalność gospodarczą. Nie jest to jednak chlubny rekord, bo dotyczy liczby zamkniętych (i zawieszonych) działalności gospodarczych. Czynnikami wpływającymi na tę sytuację są niewątpliwie rosnące co roku koszty prowadzenia działalności, a w szczególności:

• rosnące składki ZUS, 
• coraz bardziej skomplikowany system podatkowy po zmianach wprowadzonych przez poprzedni rząd od 2022 roku w ramach programu Polski Ład, 
• wzrost płacy minimalnej, 
• wysoka inflacja, 
• ciągłe zmiany w prawie. 

Wszystkie te elementy stanowią obciążenie dla przedsiębiorców zmuszając ich coraz częściej do podjęcia decyzji o rezygnacji z dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. 

Obietnice wsparcia przedsiębiorców w kampanii wyborczej w 2023 roku 

Wskazane problemy wybrzmiewały na każdym przedwyborczym spotkaniu polityków z wyborcami, a politycy chętnie odpowiadali na te postulaty w swoich obietnicach wyborczych. Na liście obietnic wyborczych ówczesnej opozycji znalazły się przede wszystkim takie kwestie jak:

• powrót do ryczałtowej składki zdrowotnej (bez dodatkowego kwoty liczonej od dochodu),
• zapłata przez ZUS zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia choroby pracownika, a nie dopiero po 33 dniach zwolnienia lekarskiego;
• wprowadzenie tzw. urlopu dla przedsiębiorców, czyli jednego miesiąca zwolnienia od składek na ubezpieczenie społeczne oraz wypłatę za ten okres świadczenia urlopowego w wysokości połowy płacy minimalnej;
• kasowy PIT, czyli obowiązek zapłaty podatku dochodowego dopiero po otrzymaniu należności z wystawionej faktury;
• ograniczenie czasu trwania kontroli podatkowych wobec mikroprzedsiębiorców do 6 dni w roku;
• zniesienie zakazu handlu w niedzielę przy jednoczesnym wprowadzeniu dwóch wolnych weekendów i podwójnym wynagrodzeniu za pracę w dni wolne.

Po wygranych przez ówczesną opozycję wyborach nadszedł czas na spełnienie ww. obietnic wyborczych, na co liczą zwłaszcza osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.

A teraz rzeczywistość w 2024 roku

Nowy koalicyjny rząd powstał w grudniu 2023 roku, ale czując oczekiwania społeczne, w dniu 9 stycznia 2024 roku ogłosił projekt ustawy dotyczący wprowadzenia nowej ulgi, tzw. „wakacji od ZUS”. 

Przyjrzyjmy się najważniejszym założeniom pierwszej wersji projektu tej ustawy:

• Tylko najmniejsi przedsiębiorcy:

1. a) z ulgi będą mogli skorzystać jedynie tzw. mikroprzedsiębiorcy, w tym osoby samozatrudnione (niezatrudniające pracowników), a więc w praktyce będzie to oznaczać, że uprawnione będą najmniejsze firmy, dla których opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, zwłaszcza w czasie, gdy nie osiągają przychodu, może być rzeczywiście trudne;
2. b) zwolnienie z obowiązku opłacania składek ma dotyczyć wyłącznie własnych składek mikroprzedsiębiorcy (wciąż będzie musiał zapłacić składki za swoich pracowników, jeśli ich zatrudnia).

• Czas trwania wakacji od ZUS – jeden miesiąc w każdym roku kalendarzowym, który wskaże przedsiębiorca składając wniosek, przy czym zasiłek chorobowy będzie mu przysługiwał, o ile przedsiębiorca będzie podlegać pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w miesiącu złożenia wniosku i w poprzednim miesiącu (nie należy mylić go z ubezpieczeniem zdrowotnym).

• Wniosek o zwolnienie z ZUS – składany drogą elektroniczną powinien zostać złożony w miesiącu poprzedzającym ten, z którego przedsiębiorca będzie chciał skorzystać  ulgi, a ZUS ma 40 dni na rozpatrzenie wniosku.

• Składki ZUS za miesięczne „wakacje od ZUS”:

• zwolnienie dotyczy jedynie składek na ubezpieczenie społeczne oraz składki na Fundusz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, które za ten okres korzystania z ulgi będą finansowane dla przedsiębiorcy przez budżet państwa w wysokości obliczonej od najniższej podstawy wymiaru tych składek obowiązującej dla danego ubezpieczonego przedsiębiorcy (uzależnionej od tego czy wybrał skalę podatkową/podatek liniowy czy ryczałt),

• zwolnienie nie obejmuje składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą trzeba i tak zapłacić za czas „wakacji od ZUS”,

• składki objęte zwolnieniem za czas „wakacji na ZUS”, a pokryte przez budżet państwa, nie będą stanowić przychodu przedsiębiorcy,

• przedsiębiorca będzie miał zachowaną ciągłość ubezpieczenia chorobowego oraz emerytalnego za ten okres,

• ulga będzie stanowić pomoc publiczną de minimis, 

• za ten miesiąc korzystania z ulgi trzeba złożyć wymagane deklaracje do ZUS (DRA/RCA itp.).

• Ograniczenia w korzystaniu z ulgi – nie skorzystasz z ulgi, jeśli w danym roku kalendarzowym lub poprzedzającym pracowałeś u danego pracodawcy na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczego stosunku pracy, a następnie przeszedłeś na działalność gospodarczą i jako samozatrudniony wykonujesz te same czynności na rzecz tego pracodawcy (np. w 2022 roku i 2023 roku pracowałeś na etacie dla danego przedsiębiorcy i z etatu przechodzisz na samozatrudnienie w 2023 roku robiąc dla tego przedsiębiorcy to samo, co robiłeś wcześniej jako pracownik zatrudniony na etacie).

• Inne zasady dotyczące ulgi:

• nie trzeba zawieszać działalności na czas „wakacji od ZUS”, 

• można uzyskiwać przychody z działalności w tym czasie.

Czy „wakacje od ZUS” są rzeczywiście tak korzystne, jak miały być?

Ulga w składkach ZUS może objąć blisko 1,8 mln mikroprzedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Oszczędności na składkach ZUS w okresie korzystania z „wakacji od ZUS”, w zależności od wysokości odprowadzanych w danym okresie składek na własne ubezpieczenie społeczne oraz (ewentualnych na) Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, może oznaczać w założeniu oszczędność nawet do 1600,32 zł w 2024 roku.